La vie et le travail de Khrimian Hayrig sont caractérisés par trois attributs: Amour de Dieu, amour du peuple arménien et amour de la terre. Il a consacré sa vie entière à la  valorisation des arméniens. Particulièrement la paysannerie dans les provinces intérieures de la Turquie orientale .Un homme du clergé, paisible encore qu’il a encouragé son peuple à se défendre lui-même contre les pillages les meurtres, et tous actes criminels commis par les tribus Kurdes contre les paysans  arméniens sans armes.
Bien conscient que le gouvernement turc encourageait les kurdes, Khrimian savait que seul les arméniens eux mêmes pouvaient arrêter les agresseurs : «  jusqu’à quand allez vous être envoyé à la boucherie comme des moutons par les sauvages et ignorants kurdes ? Vous êtes des hommes! Vous avez des mains! Pensez vous que vous pouvez obtenir la liberté  sans le sang? La liberté ne vous sera pas donnée comme un cadeau.
Né à Van, en 1820 Meguerditch Khrimian a servit son peuple à plusieurs titres : Professeur, auteur, poète, prêtre, prélat,  Patriarche d’Istanbul  Catholicos de tous les arméniens.
Le seul nom qu’il ait supporté était celui  que lui donnait le peuple de Moush : Hayrig.

Quand Khrimian Hayrig est devenu prélat de Daron le gouvernement turc a commencé à exiger les impôts illégaux  imposés seulement aux sujets arméniens, les autorités locales ont ignoré les réclamations de Khrimian . Afin d’arrêter cette pratique le prélat a écrit au patriarcat à Istanbul, et déposa une  plainte auprès du gouverneur d’Erzeroum. Finalement, au milieu de l’hiver, il a voyagé à Garin, et a convaincu quelques honorables pour le rejoindre, et a présenter son cas au gouverneur. Il a réussi à obtenir un ordre d’abroger les impôts illégaux
Lorsque il est revenu à Moush une énorme  foule d’arméniens  est venue  l’accueillir, ce sont ces gens qui lui donnèrent le nom de HAYRIG, pour leur déclarer leur  amour profond pour cet aimé  prélat paternel.
Khrimian  a accepte ce titre avec grande joie et l’a utilisé toute sa vie. En 1903, tandis que Khrimian était Catholicos, le gouvernement tsariste de Russie  confisqua toutes les propriétés des églises. Khrimian a écarté tous le clergé et conseils religieux, ainsi, lui seul serait responsable, et il refusa de remettre les clefs. Bien que le gouvernement ait confisqué les églises et les propriétés par la force, peu de temps après, il les a redonnés aux Arméniens.

Ses écrits, ses sermons, et les actions de Khrimian  dépeignent le tableau d’un homme qui travaille très fort et sans fin pour améliorer le sort de son peuple, pour renforcer les familles, et pour instruire non seulement les hommes  mais les femmes aussi bien. ses écrits:
1850 Hravirag Araratian – (invitation à Ararat) : poésies écrites en arménien classique. Khrimian s’adresse aux Arméniens, qui se sont installés à l’étranger et les invitent à revenir, visiter les maisons de leurs ancêtres .Ses thèmes majeurs sont l’amour du pays et de la nation.
1851  Hravirag Yergrins Avediats (invitation à la terre de la bonne nouvelle):l’auteur chante les éloges de Jérusalem.
1855 Ardzvig  Vasbouragan – (l’aiglon de Vasbouragan) un  périodique et plus tard un journal édité à Vasbouragan.
1863 Ardzvig Darono – (l’aiglon de Daron) : le périodique édité à Daron. Il a également deux publications, “Haykooj” et “Vankooj” où il se lamente sur les atrocités commises sur les Arméniens par les Turcs.
1866 Markarid ArkayoutianYergnitz – (les perles du royaume merveilleux) : Khrimian explique les enseignements de la bible.
1876 projet de réforme et de  deux autres volumes : L’élégie du Crossand le temps et ses mystères
1878 Tradee Endahneek  (famille d’Éden) : Il décrit la vie de famille idéale.
1879 Seerak and Samuel : sermons écrits pour la jeunesse.
1894  Babig and Tornig – (grand-père et petit-fils) : un grand-père instruit patiemment son petit-fils sur  la vie. Ce livre décrit en  détail le style de vie des fermiers arméniens, de leurs coutumes, de leur travail et de leurs festivités. Le grand-père explique à quel point il  est important  que chaque génération reste sur la terre, pour la travailler, et être attaché à elle.

ՊԼՊՈԻԼՆ ԱՎԱՐԱՅՐԻ

Ո՞նց գաս, իմ լուսնակ, հեզիկ ու հանդարտ
Համասփյուռ լուսովդ ի լեռ, ձոր և արտ,
Եվ ի նահապետս, որ մըտոք մոլար
Գիշերաժամիկ ժուռ գամ յԱւարայր,
Ուր քաջ ու աննըման հարք մեր հայկազունը
Ընկան զետ հըսկա, կանգնեցան զվարթունք.
Միթե գա՞ս սըփռել ոսկերաց սըրբոց
Ձյունափայլ ամպեդ ոսկեթել ծածկոց,
Թե ճերմակ ճակտիդ՝ թեպետ և պայծառ
Քաջացս արենեն կատե՞ս կարմիր վառ.
Թե լըռիկ-մընջիկ ափշի՞ս տակավին,
Թէ ի՞նչպես ընկավ Վարդանն ահագին,
Մահու սև ըստվերն ի սիրտ թըշնամյաց,
Զհոգին ձըգելով յերկին առ աստված։
Դու այլ, ո’վ Տըղմուտ, տրտում ու արյունոտ,
Որ լալով ոլրիս ի մեջ շամբերուդ.
Եվ հովիկդ, որ գաս ի Մակվա քարեն
Կամ ի ծեր Մասյաց սըրբազան սարեն.
Դու այլ ինձ նըման դողդող և երեր
Թույլ թևոք անցնիս սարեր ու ձորեր,
Անտառե անտառ, տերևե տերև
Կոծկոծելով գաս ի դաշտիս վերև,
Զայս մաշած շընչիս վերջին հառաչանք
Ձըգել ի Հայոց սըրտից արձագանք։
Ո~հ դու բարեկամ այրած սըրտերու,
Խոսնակ գիշերո, հոգյակ վարգերու,
Երգե՛ պըլպուլիկդ, երգե՛ ի սարեդ,
Զանմահ քաջքն Հայոց երգե՛ հոգվույս հետ.
Թադեի վանուց ձենիկդ ինձ դիպավ,
Սըրտիկս, որ ի խաչն էր կիպ, թունտ առավ.
Ի խաչին թևեն թըռա ու հասա,
Գըտա զքեզ ի դաշտ քաջին Վարդանա։
Պըլպո’ւլ, քեզ համար մեր հարքն ասացին,
Թե չէ հավ՝ պըլպուլ մեր Ավարայրին,
Եղիշյա հոգյակն է քաղցրազրուցիկ,
Որ զՎարդան ի վարդըն տեսնու կարմրիկ.
Ջըմեռն յանապատ կու գնա կա ի լաց,
Գարունն յԱրտազ գա ի թուփ վարդենյաց,
Երգել ու կանչել յԵղիշեին ձայն
Թե պատասխանիկ մ՚արգյոք տա Վարդան։
Թե կիսահոգի պըլպուլիս նըման
Ձենիկս հասնի ձեզ, որդի~ք Թորգոմյան,
Որդի~ք, որոնց հարք քաջք ու առաքինիք
Լըցուցին զդաշտեր, գըրքեր ու զերկինք.
Թե ի ծով սրտիդ կաթիլ մ՚արունիկ
Կա թե Հայ աղբյուրըն կամ Պահլավիկ,
Թե զփառքն հայրենյաց ձեզ այլ գըրեք փառս,
Հետ նահապետիս ելեք ի յԱրտազ։
ՀՐԱԶԴԱՆ
Հրազդա՜ն, գետակդ իմ հայրենի,
Հրազդա՜ն, ջրիկդ իմ անուշիկ,
Ահա թողել զհողն օտարի,
Բաբկենս հասել եմ պանդըխտիկ.
Ա~յ Հրազդան, ա՜յ ջուրք Հայրենիք,
Ա՜յ ափունք, է՞ր կու լայք լըռիկ:
Ես ձեր դրացենակն եմ, չե՞ք ճանչել,
Սիրտս ըզձեզ չէ մոռցել իսկի,
Դուք կարկըջիկդ է՞ր եք մոռցել,
Ծիծղուն երեսդ է՞ր սուգ ունի։
Ա~յ Հրազդան, ա~յ ջուրք հայրենիք,
Ա՜յ ափունք, է՞ր կու լայք լըռիկ։
Վա՜հ, մեր կանաչ անտառիկս ո՞ւր,
Ո՞ւր տաղվարիկս, ո՞ւր մեր նըշիս,
Հովո՞ւն եղան, թե ծովուն կուր.
Ո՞ւր մեր տընակն, ո՞ւր մեր այգիս.
Ա՜յ Հրազդան, ա՜յ ջուրք հայրենիք,
Ա~յ ափունք, Է՞ր կու լայք լըռիկ։
Ո՞ւր ես, ալիցըս լույս Խանտուկ.
Ւմ ընկերներն ո՞ւր են, Հրազդան,
Միթե Պարսկի՞ն եղան գերուկ,
Միթե ամենքն ի հո՞ղ մըտան.
Ա՜յ Հրազդան, ա՜յ ջուրք հայրենիք,
Ա~յ ափունք, է՞ր կու լայք լըռիկ։
Ա~հ, անցուգնաց եղել ամեն.
Ա~հ, անցուգնաց է Հայաստան,
Զիս անմեկիկ թողած աստեն
Ետ անցնիս գնաս դո՞ւն այլ Հրազգան…
Անցի՜ր, գընա, ջրիկդ հայրենի,
Արտսունք հերիք են Բաբկենի:
1848
ՀԱՅ ՀԱՆՃԱՐ
Ո՞ւր ես հայ հանճար.— անցե~ր ես, անցեր…
Հին և երկայն դարք այլևայլ բաղդով
Մեր հայ հայրենյաց վրայեն սահելով,
Սև ու սըպիտակ քողերով պատեր
Զաղվորն այն ծածկեր,
Անցե՜ր են, անցեր։
Այն աշխարհ, որ շատ աշխարհաց մայր էր,
Որ սփռեց զազգեր մինչ ի ծայր երկրի,
Արդյամբք իր հողուն, մատամբք ճարտարի
Լեցուն գրկերով տաներ ու բերեր
Զանազան բերքեր,
Անցե~ր է, անցեր։
Այն, որ զառաջին շինվածն է կանգներ,
Սարերըն ծակեր հանց փտտած տախտակ,
Պատերով պատեր ըզծովուն հատակ,
Բերդի տակ, լերան գըլուխ գետ քաշեր,
Զանդունդ կամըրջեր,
Անցե~ր է, անցեր։
Հայրենյաց պաշտպան՝ զենքով զենք քըշեր,
Հյուսսի, հարավո դեմ դըներ վահան.
Վազեր յարևմուտս, յԱթէնս հմտական,
Հելլեն հանճարույն դեմ ըզհայն հաներ՝
Անհաղթ հռչակեր,
Անցե՜ր է, անցեր…

Թո’պ… չըսե՞ք թմբկին… թո՛պ. թնդան սրտեր.
Հայրենյաց է տոն, հայրենյաց համբավ.
Ո~վ լավք, ո~վ քաջք, ձեզ վարձք հռչակեցավ.
Արյո~ւն և քրտինք, ձեզ կապվին թագեր…
Հա~յք, ո՞ւր արդյունք ձեր. —
Անցե~ր են, անցեր։
Պարեն պատանիք, ծիծաղին ծերեր.
Կուսանք ամոթիւածք վարդերով վառվան,
Պարկեշտ երախտյաց գովեստք բարձրացան.
Առաքինությո~ւնք, ահա պատիվ ձեր…
Հա~յք, դո՞ւք լոկ անտեր
Անցե~ր եք, անցեր։…
Անցա՞ն, մարեցա՞ն, ուրեմն, հայ լուսեր…
Ա~հ, Հայաստան, ո՞ւր քո փառքըն փայլուն.
Ո՞ւր քո ճարտարաց աշխատանքն անհուն.
Ո՞ւր քաջ և գիտուն որդվոցդ արդյունքներ.
Ո՞նց քո բյուր փառքեր
Անցե~ր են, անցեր։…
Անցի~ք դուք այլ սև սրտիս սև ամպեր,
Անկե’ք հայ հողուն սև քարին վըրայն…
Ո~հ, քանի՞ հազար կանգուն լայն ու երկայն.
Ո~հ, ո՞նց ցեղուցեղ անձինք հոն եկեր,
Եկեր ու անկեր՝
Անցե~ր են, անցեր։
Ըզսև գիրն Հայոց կարդացե՛ք, ազգեր.
«Կարկառ հանգըստյան տոհմի տան Հայկա,
Համարի ‘նդ մեռյալս և ինքն ի քուն կա»:–
Մեռյալ չե՞ն, ուրեմն, հայ հայրենիք մեր.
Հայաստան անկեր՝
Բայց ո~չ է անցեր։
Հա~յ ազգ, հա~յ հանճար, քունն է զքեզ բռներ,
Քո~ւն թանձր և երկայն, բայց ոչ մահ անհույս.
Ո~վ արթընցընե զազգն իմ ի նոր լույս.—
Ես հազարներ տամ այնոր, տամ բյուրեր,
Որ զաչքըն բաց ըներ,
Ու չըլլա~ր անցեր»
Ո՞վ բանա զՀայկայ աշխույժ աչուկներ.
Ո~վ, ո՞վ կանգնե զքեզ, հանճար հայրենի…
Ե՛լ, կանգնե՛ դու զքեզ, զավակ ես երկնի.
Լո~ւյս ծագե մըթեդ, ե՛լ, կանգնի՛ր ի վեր.
Հերիք քընացեր.
Գիշերդ է անցեր…
Կերդնու Նահապետ, կանչե ձեզ, Հայե~ր,
Հանճարն է մեզ կյանք, ըզնա վառեցեք,
Մեծ, պզտիկ՝ այտոր սիրով վառվեցեք։…
Ծագե~, հայ հանճար, փայլե՛ բյուր բոցեր,
Իմանան ազգեր՝
Թե Հայք չե՛ն անցեր։
1863